بررسی میزان تخلخل و نفوذپذیری سازند تیرگان در بخش شرقی حوضه رسوبی کپه داغ

سازند تیرگان به سن کرتاسه پایینی (بارمین-آپسین)، یکی از سازندهای آهکی حوضه رسوبی کپه داغ است. این سازند عمدتا از سنگ آهکهای االیتی- اربیتولینی تشکیل شده که به طور همشیب بر روی سازند شوریجه به سن بریازین - ولانژی نین و در زیر سازند سرچشمه به سن آپسین قرار گرفته است. از آنجا که تا کنون تخلخل و تراوایی این سازند دربخش شرقی به طور تفصیلی مورد مطالعه قرار نگرفته است، لذا در این تحقیق سعی شده که این سازند از دیدگاه تاریخچه رسوبگذاری ، دیاژنز و میزان تخلخل و تراوایی مورد بررسی قرار گیرد. بدین منظور 3 برش چینه شناسی (مزدوران ،قرقره و چنار) جهت نمونه برداری انتخاب شده است. بر اساس مطالعات صحرایی ضخامت این سازند در مناطق مختلف متغییر بوده، به طوریکه برش مزدوران دارای ضخامت 31/30 متر، برش قرقره 76/43 متر و برش چنار دارای ضخامت 05/81 متر می باشند. این سازند در برش ها ی مزدوران و قرقره از سه بخش سنگ آهک و شیل زیرین، شیل آهکی – مارنی و سنگ آهک بالایی و در برش چنار از سه بخش سنگ آهک زیرین ،شیل آهکی-مارنی و سنگ آهک بالایی تشکیل شده است. آلوکم های اسکلتی مشاهده شده در سنگ آهک های سازند تیرگان عبارتند از فرامینیفرهای بنتیک نظیر اربیتولین و میلیولید، جلبک های سبز، دوکفه ای، گاستروپود، براکیوپود و بریوزوئر بوده، و آلوکم های غیراسکلتی نیز شامل اائید، اینتراکلست، پلوئید و آگرگات می باشند. در نهایت 4 مجموعه رخساره ای سنگی شامل مجموعه رخساره ایa پهنه جزرو مدی و بالای جزرومدی ، مجموعه رخساره bای لاگونی، مجموعه رخساره ایc سد و جلوی سد، مجموعه رخساره ای d پشته و جلوی پشته شناسایی شده است. همچنین بر اساس مطالعات انجام گرفته، چنین نتیجه گرفته شده است که این رسوبات در یک پلاتفرم کربناته کم عمق از نوع رمپ هموکلینال با محیط سدی است نهشته شده است. مجموعه رخساره ای a در محیط جزرو مدی و بالای جزرومدی تشکیل شده، در صورتیکه مجموعه رخساره ای b در محیطی لاگونی نهشته شده است. مجموعه رخساره ای c که محیط سد و جلوی سد را نشان می دهد و نهایتا مجموعه رخساره ای d که متعلق به پشته و جلوی پشته است. بر اساس مطالعات انجام شده، فرآیندهای دیاژنتیکی شناسایی شده شامل سیمانی شدن، نئومورفیسم ،میکریتی شدن ، جانشینی (دولومیتی شدن) ، فشردگی (فیزیکی ،استیلولیتی )، شکستگی و انحلال است. این فرآیندها در سه محیط دیاژنزی دریایی، متئوریک و تدفینی بر روی این رسوبات تاثیر گذار بوده اند. میزان تخلخل و تراوایی در برشهای مورد مطالعه بیان گر آن است که تخلخل های درون ذره ای، قالبی، بین دانه ای، بین بلوری، تخلخل حاصل از شکستگی، استیلولیتی و حفره ای انواع تخلخل های شناسایی شده در بخش شرقی سازند تیرگان می باشند. بیشترین میزان تخلخل 33/11% در رخساره وکستون بایوکلستی بوده که مربوط به برش مزدوران است، و کمترین میزان تخلخل صفر درصد در رخساره های گرینستونی به ویژه گرینستون اائیدی بوده که در تمام برش ها مشهود است. بررسی های کلی در برشهای مورد مطالعه از بخش شرقی سازند تیرگان نشان می دهد که عامل فشردگی در رخساره های وکستونی وهمچنین عامل سیمانی شدن در رخساره پکستون و گرینستونی تا حدود زیادی سبب کاهش فضای بین گلویی به کمتر از 1 میلیمتر ودر واقع کاهش تخلخل مفید و به همان نسبت کاهش تراوایی شده است . تراوایی نمونه های مورد مطالعه از هر سه برش بیان گر تراوایی ضعیف تا متوسط است. بنا براین بر اساس مدل آرچی، رخساره های سازند تیرگان با مدل هایi-a, ii-b iii-a, iii-b, iii-cهمخوانی دارند.